Η πρώτη αίσθηση που δημιουργεί η περιοχή, είναι πως τα πάντα έχουν μείνει στο 1974. Ετοιμόρροπα κτίρια, βλάστηση που καλύπτει τα πάντα σβήνοντας τα όρια δρόμων -πεζοδρομίων, και που ξεπροβάλλει μέσα από κτίρια, είναι μερικά μόνο από τα στοιχεία τα οποία συνθέτουν το περιφραγμένο τμήμα της Αμμοχώστου αυτήν τη στιγμή. Στις καταστροφές που έχει προκαλέσει η τουρκική εισβολή και η οργανωμένη λεηλασία η οποία ακολούθησε, έχουν προστεθεί και αυτές του χρόνου επιδεινώνοντας την κατάσταση. Η εγκατάλειψη, η στασιμότητα, η φθορά, χαρακτηρίζουν την περιοχή. Συχνά, αυτό το κομμάτι της Αμμοχώστου περιγράφεται με τους όρους «πόλη φάντασμα» ή «νεκρή πόλη».

Το εγκαταλελειμμένο τμήμα της Αμμοχώστου, βρίσκεται στο νότιο άκρο της κατεχόμενης Κύπρου και καταλαμβάνει έκταση 6,4 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Ανατολικά οριοθετείται από τη θάλασσα και νότια από τη νεκρή ζώνη. Πριν από την τουρκική εισβολή αποτελούσε την κεντρική περιοχή της πόλης, η οποία συγκέντρωνε μεγάλο αριθμό λειτουργιών. Πέρα από τα κτίρια κατοικίας, εντός του περιφραγμένου τμήματος βρίσκονταν χωροθετημένα η πλειονότητα των εκπαιδευτηρίων, των διοικητικών υπηρεσιών, το Μουσείο Αμμοχώστου, οι δύο κύριες αθλητικές εγκαταστάσεις της πόλης καθώς και γραφεία, εμπορικά καταστήματα, εγκαταστάσεις αναψυχής και πάρκα. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί πως η περιοχή συγκέντρωνε την πλειονότητα των προσφερόμενων ξενοδοχειακών κλινών της Αμμοχώστου και αποτελούσε το πιο ανεπτυγμένο τουριστικά τμήμα του νησιού. Σχετικά με τον πληθυσμό ο οποίος κατοικούσε εντός της περιφραγμένης περιοχής, δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία καθώς μετά την τουρκική εισβολή δεν έγινε η σχετική καταγραφή. Σύμφωνα με ανεπίσημα στοιχεία ο αριθμός των κατοίκων της συγκεκριμένης περιοχής το 1974 υπολογίζεται γύρω στις 15,000.

 

 

 

Πίσω από τα κιγκλιδώματα των Τούρκων εισβολέων για τέσσερις και πλεόν δεκαετίες

 

Είναι σαφές πως το βασικό και ιδιαίτερα σοβαρό πρόβλημα το οποίο αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή η περιοχή, είναι το γεγονός ότι βρίσκεται στο κατεχόμενο τμήμα του νησιού, περιφραγμένη με συρματόπλεγμα και εγκαταλελειμμένη, ενώ δεν υπάρχει η δυνατότητα παρέμβασης. Η τουρκική εισβολή, η οργανωμένη λεηλασία η οποία ακολούθησε, και η πάροδος του χρόνου έχουν προκαλέσει σοβαρές καταστροφές στα κτίρια και στις υποδομές της περιοχής, ενώ ως φυσικό επακόλουθο πολλά από αυτά δεν ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες. Σήμερα, δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για την ακριβή κατάσταση των κτιρίων και των υποδομών. Η έλλειψη πληροφοριών σχετικά με την υφιστάμενη κατάσταση, δυσχεραίνει το εγχείρημα σχεδιασμού της αναβίωσης της περιοχής. Παρά το γεγονός ότι πρόκειται για μια «νεκρή πόλη» το οποίο συνεπάγεται πληθώρα προβλημάτων, η περιοχή παρουσιάζει μια σειρά πλεονεκτημάτων κυρίως λόγω των φυσικών χαρακτηριστικών της (ήπιο κλίμα, ενιαίο παραλιακό μέτωπο μεγάλου μήκους και εξαιρετικού κάλλους, εύφορο έδαφος), της θέσης της στο νησί (εγγύτητα με τις χώρες της Ασίας και της Αφρικής, εγγύτητα με το αεροδρόμιο τα Λάρνακας), την ύπαρξη σημαντικών υποδομών (ύπαρξη λιμανιού, σύνδεση με όλα τα αστικά κέντρα της Κύπρου), και της ιστορίας της (πλούσιο αρχαιολογικό και ιστορικό ενδιαφέρον). Απαραίτητη προϋπόθεση βέβαια για οποιαδήποτε παρέμβαση, είναι η εύρεση λύσης στο πρόβλημα της Αμμοχώστου.

Όπως προαναφέρθηκε, στην προσπάθεια δημιουργίας μιας πρότασης για την αναβίωση του εγκαταλελειμμένου τμήματος της Αμμοχώστου, και ενσωμάτωσής του στο υπόλοιπο τμήμα της κατεχόμενης πόλης αλλά και της Κύπρου, στην περίπτωση εύρεσης λύσης στο κυπριακό ζήτημα, προκύπτει αρχικά η ανάγκη απόδοσης της φυσιογνωμίας της περιοχής όπως αυτή εμφανίζεται μέσα από τα χαρακτηριστικά του τοπίου της, μέσα από αυτό που προσφέρει η αντιληπτική της εικόνα.

Σήμερα, το 37% των εδαφών της Κύπρου, που αντιπροσωπεύει το 70% της οικονομικής ζωής του νησιού, παραμένει υπό κατοχή από την Τουρκία, η οποία αρνείται να συμμορφωθεί με τις αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών, παραβιάζοντας κάθε έννοια δικαίου, κάθε κανόνα της διεθνούς νομιμότητας. Είναι χαρακτηριστικό ότι εδώ και 40 και πλέον χρόνια, αν και έχουν εκδοθεί πλείστα ψηφίσματα από τα Ηνωμένα Έθνη που απαιτούν τον σεβασμό της ανεξαρτησίας, της ενότητας και εδαφικής ακεραιότητας της Κύπρου, που απαιτούν την επιστροφή των προσφύγων και την αποχώρηση των ξένων στρατευμάτων, η Τουρκία και η τουρκοκυπριακή ηγεσία τα αγνοεί συστηματικά και προκλητικά.

Εδώ και τέσσερις και πλέον δεκαετίες η Αμμόχωστος είναι η ανοικτή πληγή που θυμίζει την εγκληματική πολιτική της Τουρκίας και την προδοτική πολιτική της Χούντας των συνταγματαρχών απέναντι στους αδερφούς Κυπρίους.

Η ανοικτή πληγή που θυμίζει την αδυναμία της διεθνούς κοινότητας να επιβάλει το δίκαιο ή, καλύτερα, την επιλεκτική μνήμη της διεθνούς κοινότητας όσον αφορά τις προσπάθειες που πρέπει να αναληφθούν για να ικανοποιηθεί το δίκαιο ενός λαού που βρίσκεται υπό διωγμό, με τα πάτρια εδάφη του υπό την κατοχή του τουρκικού στρατού.

Η Αμμόχωστος έχει χαρακτηριστεί πόλη-φάντασμα, αφού από τις 14 Αυγούστου του 1974 οι Ελληνοκύπριοι κάτοικοί της έχουν εκδιωχθεί, και από τότε το μεγαλύτερο μέρος της πόλης παραμένει κλειστό και ερημωμένο, με τον κατοχικό στρατό να μην επιτρέπει την επιστροφή των νόμιμων κατοίκων του, παρά τα σχετικά ψηφίσματα και τις αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών.

Η δραματική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η άλλοτε κραταιά πόλη της Αμμοχώστου περιγράφηκε με ιδιαίτερη παραστατικότητα και με μελανά χρώματα στην έκθεση της Επιτροπής Αναφορών του Ευρωκοινοβουλίου του 2008: «Από το φράκτη που αποτρέπει τους πεζούς να έχουν πρόσβαση στο Βαρώσι, τα παραλιακά ξενοδοχεία, τα διαμερίσματα και τα εστιατόρια δεν είναι τίποτε περισσότερο από σαθρούς σκελετούς από μπετόν – τεράστιες αστικές ταφόπλακες που στέκονται αποφασιστικά ενάντια στο πέρασμα του χρόνου».

Η Αμμόχωστος σήμερα, «πόλη φάντασμα»

 

Η Αμμόχωστος, μετά την κατάληψή της από τα τουρκικά στρατεύματα, λεηλατήθηκε, σφραγίστηκε και μέχρι σήμερα η πρόσβαση είναι απαγορευμένη. Τον χαρακτηρισμό «πόλη-φάντασμα» έδωσε ο Σουηδός δημοσιογράφος Jan-Olof Bengston, ο οποίος επισκέφθηκε το λιμάνι της Αμμοχώστου και, αγναντεύοντας τη σφραγισμένη πόλη, έγραψε: «Ο ασφαλτοστρωμένος δρόμος γέμισε ρωγμές και στα πεζοδρόμια βλάστησαν θάμνοι. Σήμερα – Σεπτέμβριος 1977 –, τα τραπεζάκια όπου σερβίρεται το πρόγευμα είναι εκεί, η μπουγάδα απλωμένη στα σχοινιά και οι ηλεκτρικοί λαμπτήρες αναμμένοι. Το Βαρώσι είναι μια πόλη-φάντασμα».

Από τότε, το αίτημα για την επιστροφή της Αμμοχώστου στους νόμιμους κατοίκους της παραμένει ένα από τα κεντρικά ζητήματα της Κύπρου. Ένα θέμα που προκλητικά αγνοούν οι Τούρκοι, παρά τις αποφάσεις του ΟΗΕ, με αποτέλεσμα η πόλη άδεια, οι δρόμοι γεμάτοι με αγριόχορτα, θάμνους και δέντρα, ετοιμόρροπα σπίτια να χάσκουν παντού, αρουραίοι, φίδια και αρπακτικά να κατοικούν στα ερειπωμένα σπίτια».

Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, σε δύο πολύ σημαντικά ψηφίσματά του για το Κυπριακό, περιέλαβε ρητές πρόνοιες για το ζήτημα της πόλης της Αμμοχώστου, ψηφίσματα που η Τουρκία έχει γράψει στα παλαιότερα των υποδημάτων της.

 

 

Η Αμμόχωστος σήμερα, «πόλη φάντασμα»

 

Το πρώτο ψήφισμα, το 550, εκδόθηκε το 1984 και καταδικάζει ως απαράδεκτες τις απόπειρες εποικισμού οποιουδήποτε τμήματος των Βαρωσίων από άτομα διαφορετικά από τους νομίμους κατοίκους του και ζητεί τη μεταβίβαση της περίκλειστης περιοχής στη διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών.

Το δεύτερο ψήφισμα, το 789, εκδόθηκε το 1992 και προτείνει ως Μέτρο Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης να τεθούν τα Βαρώσια υπό τον έλεγχο της Ειρηνευτικής Δύναμης, με στόχο την εφαρμογή του ψηφίσματος 550 του 1984.

Δύο χρόνια μετά την έκδοση του δεύτερου ψηφίσματος, ο τότε γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Μπούτρος Μπούτρος Γκάλι απέδωσε ξεκάθαρα ευθύνες στην Τουρκία για τη μη εφαρμογή του ψηφίσματος 789, επισημαίνοντας ότι η μη πρόοδος στο θέμα αποδίδεται ρητά στην έλλειψη πολιτικής βούλησης από την τουρκοκυπριακή πλευρά.

 

 

Αμμόχωστος σήμερα

 

Και τα δύο αυτά σημαντικότατα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας αποσυνδέουν ουσιαστικά το ζήτημα της Αμμοχώστου από την επίλυση του Κυπριακού και δίνουν προτεραιότητα στην επιστροφή της πόλης στους νόμιμους κατοίκους της κάτω από τη Διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει εκφράσει επίσης το έντονο ενδιαφέρον του για την Αμμόχωστο και έχει υπογραμμίσει σε αρκετές περιπτώσεις την ανάγκη η Τουρκία να συμμορφωθεί με τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Η πρώτη προσέγγιση στο θέμα έγινε με την έκθεση της Επιτροπής Αναφορών το 2008, στην οποία προτρέπει για την εφαρμογή του Ψηφίσματος 550 του ΟΗΕ χωρίς καθυστέρηση και ζητεί από την Τουρκία να αποσύρει τις κατοχικές στρατιωτικές δυνάμεις της από την Κυπριακή Δημοκρατία, που αποτελεί επικράτεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ξεκινώντας με την επιστροφή του περιφραγμένου τμήματος της Αμμοχώστου στους νόμιμους κατοίκους της.

Τον Φεβρουάριο του 2012, εκδόθηκε ψήφισμα το οποίο καταδεικνύει την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη και συμπαράσταση στο ζήτημα της Αμμοχώστου ως ένα ζήτημα προτεραιότητας το οποίο θα διευκόλυνε τις προσπάθειες για μια συνολική επίλυση του κυπριακού προβλήματος.

Τον Μάρτιο του 2012 στο ψήφισμα για την Έκθεση Προόδου για την Τουρκία, καλείται επίσης η κατοχική δύναμη να μεταφέρει τον έλεγχο της Αμμοχώστου στα Ηνωμένα Έθνη.