Το Βαρώσι (η νέα Αμμόχωστος) στην αρχή και το πρώτο ήμισυ του 20ού αιώνα ήταν μια μικρή κωμόπολη και όχι πόλη. Οι κάτοικοι του ήσαν κηπουροί, αγγειοπλάστες, μικροτεχνίτες, εργάτες και πολύ λίγοι επιστήμονες ή κάποιου μορφωτικού επιπέδου. 

 

 

Καφενεία στην πλατεία του Καθεδρικού Ναού Αγίου Νικολάου στις αρχές του 20ού αιώνα

 

Η ανάπτυξη της Αμμοχώστου, θεαματική και αλματώδης στον οικονομικό, τουριστικό και πνευματικό τομέα αρχίζει μετά το τέλος του Β’ Παγκόσμιου πολέμου και ιδιαίτερα ύστερα από τον απελευθερωτικό αγώνα του Κυπριακού λαού 1955-1959 και την ανακήρυξη της Κύπρου σε Ανεξάρτητη Κυπριακή Δημοκρατία τον Αύγουστο του 1960 με πρώτο πρόεδρο τον αείμνηστο Μακάριο τον Τρίτο.

Η περίοδος 1960 ως το 1974 είναι μια άλλη χρυσή περίοδος για την Αμμόχωστο. Το άλλοτε μικρό Βαρώσι η νέα πόλη της Αμμοχώστου από το 1960 έγινε μια όμορφη πόλη με 45 χιλιάδες κατοίκους που όλοι μαζί δουλεύαμε για να την αναδείξουμε σε πρώτη πόλη στην τουριστική κυρίως βιομηχανία. Το 80% των τουριστικών κλινών όλης της Κύπρου, πριν από την εισβολή του 1974 βρισκόντουσαν στην Αμμόχωστο. 

 

 

Πανοραμική θέα της Αμμοχώστου πριν το 1974

 

Η Αμμόχωστος ήταν μια σύγχρονη ευρωπαϊκή πόλη που έσφυζε από ζωή και που χιλιάδες τουρίστες εύρισκαν φιλοξενία στα άνετα και πολυτελή της ξενοδοχεία και απολάμβαναν τη ζεστή γαλανή της θάλασσα με την ανεπανάληπτη χρυσή αμμουδιά της. Παντού σε όλη την Αμμόχωστο αναγείρονταν πριν από την εισβολή νέες κατοικίες, νέα δημόσια κτίρια και εκπαιδευτήρια, νέα ξενοδοχεία και ξενοδοχειακά διαμερίσματα, νέα μεγάλα γραφεία με εντελώς σύγχρονο εξοπλισμό. Το λιμάνι της το μεγαλύτερο της Κύπρου. Τα 75% των εισαγωγών και εξαγωγών περνούσαν από το λιμάνι της Αμμοχώστου.

 

 

Η παραλία της πόλης πριν το 1974

 

Ποιος αλήθεια από τους Αμμοχωστιανούς είναι δυνατόν να ξεχάσει τη Λεωφόρο Κέννεντυ που έσφυζε από ζωή μέρα και βράδυ, τα καλλιμάρμαρα μέγαρα του Λυκείου Ελληνίδων Αμμοχώστου, του Γυμνασίου Αμμοχώστου, το Δημοτικό Μέγαρο, τη Δημοτική Βιβλιοθήκη και Πινακοθήκη, το Μουσείο, τις εκκλησίες του Αγίου Νικολάου, της Αγίας Ζώνης, του Τιμίου Σταυρού, του Αγίου Μέμνονος, της Αγίας Παρασκευής, της Χρυσοπολίτισσας, της Αγίας Αικατερίνης, του Αγίου Λουκά, του Αγίου Γεωργ ίου, του Αγίου Ιωάννη και της Αγίας Τριάδας.

 

 

Άποψη της Αμμοχώστου πριν το 1974

 

Αυτήν την όμορφη πόλη, την Αμμόχωστο, αναγκαστήκαμε να εγκαταλείψουμε στις 14 Αυγούστου 1974 ύστερα από την Τουρκική εισβολή των στο νησί.

 

 

Άποψη της Λεωφόρου Δημοκρατίας πριν το 1974

 

Εμείς οι Αμμοχωστιανοί γίναμε τραγικά θύματα του Τουρκικού Αττίλα που ανελέητα και αδιάκριτα βομβάρδισε ολόκληρη την πόλη. Πήραμε το δρόμο της πικρής προσφυγιάς.

Στην προσφυγιά οι Αμμοχωστιανοί, όπως όλοι οι κύπριοι πρόσφυγες, επαναδραστηριοποιήθηκαν μ’ έναν τρόπο που φανερώνει την εργατικότητα, την επιμονή και την αποφασιστικότητα των Κυπρίων να ζήσουν και να επιβιώσουν στην γη των πατέρων τους. Όμως όλους μας λείπει το σημείο αναφοράς. Μένουμε όλοι χωρίς εξαίρεση οι Αμμοχωστιανοί νοσταλγοί και λάτρεις της Αμμοχώστου. Θέλουμε να επιστρέψουμε στην πόλη μας, αναμένουμε σύντομα το «νόστιμο ήμαρ» για να το μετατρέψουμε σε κάλλιστο. Η Αμμόχωστος που τώρα αγναντεύουμε από τα φτιαχτά ψεύτικα σύνορα της Δερύνειας, είναι εκεί και μας περιμένει. 

 

 

Λεωφόρος Δημοκρατίας πριν το 1974

 

Η Αμμόχωστος είναι πόθος και αγάπη. Είναι μια πόλη όμορφη και στο λυκαυγές και στο απομεσήμερο και στο λυκόφως. Είναι η αγαπημένη πόλη μας και σ’ αυτή οπωσδήποτε θα επιστρέψουμε. 

► ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ

Το 1910 η Αμμόχωστος ήταν μια μικρή πόλη 5,000 κατοίκων. Έκτοτε αναπτύχθηκε σε ένα δυναμικό επαρχιακό κέντρο 45,000 περίπου κατοίκων. Η μεγαλύτερη αύξηση πληθυσμού σημειώθηκε μετά το 1930 και ακολούθησε την κατασκευή του λιμανιού. Έτσι το 1946 ο πληθυσμός της πόλης έφθασε τις 17,500 κατοίκους, το 1960 ανήλθε στις 35,000 και το 1973 στις 39.000 κατοίκους. Στα τραγικά γεγονότα του 1974 η Αμμόχωστος ήταν η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Κύπρου με ραγδαία αύξηση του πληθυσμού της λόγω της ραγδαίας ανάπτυξης της.

► ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ

Η πόλη της Αμμοχώστου το 1972 παρήγε ποσοστό 8.50% της συνολικής βιομηχανικής παραγωγής του νησιού. Το 1972, 2,932 άτομα απασχολούνταν στη βιομηχανία και αποτελούσαν το 9.20% του συνόλου των ατόμων που απασχολούνταν στη βιομηχανία σε ολόκληρη την Κύπρο.

► ΓΕΩΡΓΙΑ

Η Αμμόχωστος ήταν γνωστή για τους κήπους των εσπεριδοειδών της που ήταν διάσπαρτοι σε όλη την πόλη μέχρι και τις παράλιες περιοχές. Τα εσπεριδοειδή μέχρι το 1974 ήταν ένα από τα κύρια εξαγωγικά προϊόντα της Κύπρου.

 

 

Φορτώνοντας ένα μικρό ατμόπλοιο με κοφίνες, γεμάτες πορτοκάλια

 

► ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ

Το 1972 στην Αμμόχωστο βρισκόταν το 19.50% των εμπορικών εγκαταστάσεων που υπήρχαν σε όλες τις πόλεις ενώ απασχολούσε το 21.30% του συνόλου των ατόμων που ασχολούνταν με το εμπόριο σε όλη την Κύπρο.

 

 

Η Δημοτική Αγορά Αμμοχώστου

► ΛΙΜΑΝΙ

Μέχρι το 1974 το λιμάνι της Αμμοχώστου ήταν το κύριο λιμάνι του νησιού τόσο από απόψεως χωρητικότητας όσο και από απόψεως διακίνησης εμπορευμάτων και επιβατών. Με την επέκτασή του το 1965 το λιμάνι υπερδιπλασίασε την χωρητικότητά του και μπορούσε να δέχεται 16-18 πλοία συγχρόνως. Το 1973 οι εξαγωγές ανήλθαν σε 491,512 τόνους. Τον ίδιο χρόνο το 48.60% του εισαγωγικού εμπορίου από τα λιμάνια του νησιού, συμπεριλαμβανομένων και των πετρελαιοειδών, γινόταν από το λιμάνι της Αμμοχώστου. Οι εξαγωγές από το λιμάνι, συμπεριλαμβανομένων των μεταλλευμάτων, αντιπροσώπευαν το 42.70% του συνόλου των εξαγωγών της Κύπρου.

 

 

Το Λιμάνι Αμμοχώστου κατά την δεκαετία του ‘60

► ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Ο τομέας στον οποίο κυριολεκτικά η Αμμόχωστος σημείωσε αλματώδη πρόοδο ήταν ο τουρισμός, με αποτέλεσμα πριν το 1974 να αποτελεί το πιο σημαντικό τουριστικό κέντρο του νησιού. Το 1973 λειτουργούσαν 33 ξενοδοχεία με δυναμικότητα 4,859 κλινών. Σε ολόκληρη την Κύπρο την ίδια εποχή λειτουργούσαν 105 ξενοδοχεία με δυναμικότητα 10,796 κλινών. Ποσοστό 31.50% των ξενοδοχείων της Κύπρου βρίσκονταν και λειτουργούσαν στην Αμμόχωστο και είχαν δυναμικότητα 45.00% του συνόλου των κλινών. Το σύνολο των διανυκτερεύσεων ξένων στην πόλη το 1972 αποτελούσε το 49.50% και αυξήθηκε ακόμη περισσότερο το 1973 φθάνοντας στο 53.50% του συνόλου. Κατά το 1974 λειτουργούσαν στην Αμμόχωστο 39 ξενοδοχεία αστέρων δυναμικότητας 6,164 κλινών, 7 ξενοδοχεία άνευ αστέρος με 148 κλίνες, πανσιόν με 90 κλίνες και 33 μονάδες διαμερισμάτων δυναμικότητας 2,722 κλινών.

 

 

 

Καρτ ποστάλ της κοσμοπολίτικης παραλίας της Αμμοχώστου πριν το 1974

 

► ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ

Το 1972 στην Αμμόχωστο υπήρχαν 16,215 μονάδες απασχόλησης. Ο μεγαλύτερος αριθμός (4.427) ήταν στον τομέα των υπηρεσιών. Ακολουθούσαν 3,830 στο εμπόριο, 3,178 στη βιομηχανία, 3,097 στον οικοδομικό τομέα kαι 1,513 στις μεταφορές.

► ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η πρόοδος σε όλους τους πιο πάνω τομείς βοήθησε αναπόφευκτα και στη ανάδειξη της Αμμοχώστου σαν κέντρο πολιτιστικής ανάπτυξης. Η ζωγραφική, η ποίηση, η μουσική και το θέατρο ανθούσαν και η πόλη είχε πολύ συχνά διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις να παρουσιάσει.